PERSBERICHT - Amersfoort, 17 juni 2022
Een inheems Afrikaans gewas dat bijna in de vergetelheid is geraakt, komt door de graancrisis die is veroorzaakt door de Oekraïne-oorlog weer in de belangstelling. Vandaag start een campagne om een van de oudste granen van Afrika, met de naam ‘fonio’, in Nederland bekender te maken en dezelfde populariteit te geven als het inmiddels wijdverbreide Zuid-Amerikaanse quinoa.
Op meer dan 150 plekken in Nederland is dit voedingsrijke en glutenvrije Afrikaanse gewas inmiddels verkrijgbaar, vooral in natuurvoedingswinkels. En sinds twee maanden namen de Rotterdamse en Leidschendamse filialen van Albert Heijn het op in hun verpakkingsvrije assortiment.
Dat laatste is een doorbraak voor de 43-jarige ondernemer Solange Domaye, tevens honorair consul van Tsjaad in Nederland. Ze zette twee jaar geleden, met een gewas dat het Afrikaanse antwoord kan worden op de wereldwijde graancrisis, een eenvrouwsactie op die geleidelijk vruchten begint af te werpen.
Vergeten
De nu 43-jarige Solange uit Amersfoort is geboren en getogen in Ndjamena, hoofdstad van het Afrikaanse Tsjaad. Als tienermeisje, voor ze op 21-jarige leeftijd naar Nederland vertrok, at ze thuis af en toe pap gemaakt van fonio, een van de meest voedzame Afrikaanse granen.
Maar fonio raakte buiten beeld. “Toen ik weer terugkwam op familiebezoek in Tsjaad merkte ik dat het niet meer geserveerd werd; Fonio was een vergeten graan.” Dat kwam onder andere omdat voedingsgewoonten van miljoenen Afrikanen zich de afgelopen decennia wijzigden.
Fonio is moeilijk te verwerken, het is zo klein als een zandkorrel, het moet gepeld en van zand gescheiden worden. Dat werd tot voor kort handmatig gedaan en omdat dat zo intensief is, was het makkelijker over te stappen naar de consumptie van geïmporteerde rijst en maïs.
Duurzame woestijnverdrijver
Nu zijn geïmporteerde granen, vooral uit het Westen, populair in veel Afrikaanse landen. Dat heeft Afrika gevoelig gemaakt voor de grote prijsstijgingen op de wereldmarkt van graanproducten. Nu de leveringen door Rusland en Oekraïne haperen, zien miljoenen Afrikanen zich geconfronteerd met een toename van de graanprijs van soms zestig procent.
Een deel van het Afrikaanse antwoord op die ontwikkeling kan volgens Solange liggen in minder afhankelijkheid van het Westen door meer aanbouw van fonio in Afrika.
Het gewas doet het goed in droge klimaten in met name de Sahel-regio, heeft weinig water nodig om te groeien, is rijp in 6-8 weken, maakt de grond weer vruchtbaar en verdrijft de woestijn. Maar het wordt niet veel meer verbouwd. “Afrikanen zitten op goud zonder dat ze het beseffen ”, aldus Solange. Ze is samen met de hulporganisatie ‘Woord en Daad’ uit Gorinchem bezig om de binnenlandse productie voor lokaal gebruik in Afrika, specifiek met een project in Tsjaad en Burkina Faso, van de grond te krijgen. Zodat de afhankelijkheid van westers graan afneemt.
Kookprogramma’s
Daarnaast startte ze in Nederland een onderneming, met de naam Symfonio, en maakt ze de vraag in Nederland naar fonio groter. Zodat boeren in Afrika zich realiseren dat de teelt van fonio loont voor lokale consumptie en voor financiële onafhankelijkheid. De afgelopen twee jaar zette ze in stilte in Nederland een distributienetwerk voor biologische fonio op. Nu de basis daarvan ligt, volgt vandaag de officiële start van de campagne om fonio bekender te maken. Het streven is om binnen een jaar fonio te presenteren in alle kookprogramma’s van Nederland.
De voortekenen dat alle inspanningen succesvol worden, zijn gunstig. In 2019 werd er in de Europese Unie voor 249 ton aan fonio geïmporteerd, in 2020 was het 266 ton en in 2021 een geschatte 453 ton. Voor 2022 wordt een verdere stijging verwacht, mede vanwege de wereldwijde graancrisis, waardoor er gezocht wordt naar alternatieven voor tarwe. “Ik schat dat we dit jaar wel eens op meer dan 800 ton uit zouden kunnen komen”, aldus Solange , die steeds enthousiastere reacties krijgt op het voor Nederland nieuwe graan.
Herontdekking
Het Centrum tot Bevordering van de Import uit ontwikkelingslanden (CBI), onderdeel van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken, spreekt positief over de kansen van het nieuwe graan in Nederland. ‘Een interessante vervanger van tarwe’, aldus het CBI. Daarnaast liggen er nog meer kansen: ‘Als de fonio-markt groter wordt, valt te verwachten dat er een aanzienlijke rol is weggelegd voor Nederlandse bedrijven om producten te vervaardigen met fonio als ingrediënt en export naar buurlanden.
“We willen ervoor zorgen dat deze wereldwijde graancrisis die tot grote nood in vooral minder ontwikkelde delen van de wereld leidt, uiteindelijk iets positiefs bewerkt voor Afrikaanse boeren”, plaatst Solange haar actie in een groter perspectief. “En wel tot het besef bij Afrikanen uit vooral de Sahel-landen dat ze minder afhankelijk kunnen zijn van westerse importen en meer zelfvoorzienend kunnen worden door herontdekking van dit gewas.”
Symfonio is een duurzame Nederlandse onderneming die zich tot doel heeft gesteld Afrikaanse boeren onafhankelijk en zelfredzaam te maken door middel van het promoten en verkopen van fonio. De nadruk ligt daarbij op het scheppen van bestaanszekerheid voor vrouwen op het Afrikaanse platteland.
